Rekeningrijden keert terug in de Nederlandse politiek, vijfentwintig jaar nadat Tineke Netelenbos het al introduceerde en vijfentwintig jaar nadat Rein en ik het AT Mobimeter concept presenteerden, een systeem dat klaar was voor invoering maar politiek werd weggezet. Nu files toenemen, accijnzen hun werking verliezen en de infrastructuur kraakt, herontdekt Nederland een idee dat allang had kunnen werken. De vraag is niet of de techniek het aankan, maar of de politiek eindelijk durft.
Rekeningrijden is terug. Vijfentwintig jaar later zegt Nederland eindelijk wat Tineke Netelenbos in 2001 al wist
Toen Rein en ik begin jaren tweeduizend aan het concept AT Mobimeter werkten - zie https://f97.be/blog/2025/09/03/the-at-mobimeter-a-vision-of-smart-mobility-25-years-ahead-of-its-time.html -, dachten wij dat we iets wezenlijk nieuws ontwikkelden. Een eerlijk systeem waarbij autobezitters betalen per gereden kilometer, met moderne digitale technologie. Geen tolpoorten meer, geen globale vastrechtlasten, maar transparant betalen naar gebruik. Het moest files verminderen, infrastructuur eerlijk bekostigen en vervoer duurzamer maken. In 2001 publiceerden wij hierover, daarin legden we uit hoe het systeem via GPS en Galileo kon werken, hoe het gebruikers neutraal en flexibel bleef en hoe het zowel mobiliteit als milieu kon verbeteren.
Nu, vijfentwintig jaar later, duikt dat oude idee opnieuw op in de Nederlandse politiek. D66 en CDA presenteren rekeningrijden als de moderne oplossing voor files, alsof het een frisse innovatie is. Maar voor mij voelt dit moment vooral als een deja vu. Wat toen werd weggelachen en politiek afgeschoten, krijgt nu eindelijk de aandacht die het destijds had verdiend.
Deze hernieuwde discussie laat zien hoe langzaam beleid en mobiliteit erkennen wat technisch al lang mogelijk is. Technologie, eerlijkheid en efficiëntie kunnen samen gaan, maar de politiek heeft er een kwart eeuw voor nodig gehad om dat te beseffen. Het is tijd om opnieuw te kijken naar wat Nederland had kunnen bereiken, en te erkennen dat sommige ideeën hun tijd ver vooruit waren.
De geschiedenis herhaalt zich
D66 en CDA zetten rekeningrijden weer op tafel. Maar de werkelijkheid is pijnlijk eenvoudig. Dit plan lag er al in 2001, toen minister Tineke Netelenbos het presenteerde als onderdeel van een visie op eerlijke mobiliteit. Ze werd destijds afgeserveerd, bespot en persoonlijk aangevallen. Niet omdat het plan slecht was, maar omdat de politieke atmosfeer het niet wilde begrijpen.
Ondertussen zijn de problemen alleen maar groter geworden. De files zijn erger dan ooit. De staatskas droogt op. Brandstofaccijnzen werken niet meer in een wereld waarin elektrische auto’s steeds normaler worden. Toch horen we in het debat nog steeds dezelfde voorspelbare reflex als destijds: weerstand, uitstel en roepen dat het te ingewikkeld is.
Het is bijna ironisch. Wie wil zien hoe het werkt, hoeft alleen maar naar Singapore, Scandinavië of Zuid Europa te kijken. Daar draait het al jaren. Dat Nederland het te complex noemt, is geen argument maar een smoes.
Nederland had koploper kunnen zijn
Met het AT Mobimeter project beschikte Nederland begin deze eeuw over een volledig werkbare oplossing. Geen sciencefiction, geen academisch experiment, maar een concreet getest systeem dat klaarstond voor invoering. Mobiliteit eerlijk prijzen, gedrag sturen zonder te straffen, infrastructuur beter benutten en zelfs privacy respecteren. We hadden het allemaal al in handen.
Maar het politieke klimaat koos voor populisme in plaats van realisme. Netelenbos kreeg een bijnaam, maar geen steun. Twintig jaar later mag Nederland opnieuw beginnen aan exact dezelfde discussie.
Waarom het nu onvermijdelijk is
Vandaag is de noodzaak groter dan ooit: * Wie weinig rijdt, betaalt evenveel belasting als grootgebruikers. * Elektrische auto’s halen de basis onder brandstofaccijnzen weg. * Wegen slibben sneller dicht dan nieuw asfalt kan worden gelegd. * De kosten van infrastructuur lopen op.
Een eerlijk systeem van betalen naar gebruik is geen ideologisch project. Het is pure wiskunde. Een spitsheffing is evenmin automobilist pesten. Het is vraag spreiden. De NS doet dat al jaren. Niemand noemt dat treingebruiker pesten. Waarom zou dat bij auto’s anders zijn.
Het echte probleem is moed
Techniek is nooit de vijand geweest. De grootste drempel was en blijft politieke lef. Iedereen weet dat het eerlijker is. Iedereen weet dat het huidige systeem vastloopt. Iedereen weet dat het elders zonder problemen werkt. Toch zien we opnieuw dezelfde reflex als in 2001: wantrouwen, populisme en groepen die alles blokkeren zonder ook maar een alternatief te bieden.
Netelenbos heeft gelijk wanneer ze zegt dat de lobby dit keer hopelijk minder ruimte krijgt. Maar de geschiedenis is duidelijk. Nederland verschuift in mobiliteitsbeleid pas als het echt niet meer anders kan.
De vraag is simpel: Wil Nederland blijven worstelen met een systeem dat weinig oplevert en veel frustreert.
Of durft het eindelijk de stap te zetten die vijfentwintig jaar geleden al klaar lag, getest, uitgewerkt en bewezen. Vroeger liep Nederland voorop. Nu loopt het achter. Het wordt tijd om dat opnieuw recht te zetten.